بیمه بیکاری چیست و چگونه به کارگران تعلق می گیرد؟

سرویس اجتماعی: بیمه بیکاری یکی از مهم‌ترین حمایت‌های اجتماعی است که به افراد بیکار کمک می‌کند تا در مدت زمانی که شغل جدیدی پیدا می‌کنند، بتوانند از لحاظ مالی خود را تامین کنند. این بیمه به‌ویژه برای افرادی که به‌طور غیرارادی شغل خود را از دست می‌دهند، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این مقاله به بررسی شرایط و مدارک موردنیاز برای دریافت بیمه بیکاری می پردازیم .
بیکار به چه فردی اطلاق می‌شود؟
کارگر بیمه‌شده‌ای که بدون میل و اراده خود بیکار شده، ولی آماده به کار باشد را بیکار می‌نامند. بنابراین زمانی که بیکاری به دلیل ترک کار یا استعفا اتفاق افتاده باشد کارگر مشمول بیمه بیکاری نخواهد شد.
اگر فرد بیمه‌شده، بیکار موقت اعلام گردد، می‌تواند از مزایای بیمه بیکاری استفاده نماید. کارگران فصلی هم که در پایان فصل کار اخراج شده‌اند، مشمول بیمه بیکاری هستند.
چه کسانی مشمول قانون بیمه بیکاری هستند؟‌
کلیه مشمولین قانون تأمین اجتماعی تابع قوانین کار و کار کشاورزی، مشمول مقررات این قانون هستند. البته گروه‌های زیر از شمول مقررات این قانون مستثنی هستند:
۱.۱- بازنشستگان و از کارافتادگان کلی؛
۲.۲- صاحبان حرف و مشاغل آزاد و بیمه‌‌شدگان اختیاری؛
۳.۳. اتباع خارجی.

حق بیمه بیکاری چقدر است؟
حق بیـمه بیکاری به میزان (۳%) مزد بیمه‌شده است که کلا توسط کارفرما تامین و پرداخت خواهد شد. بنابراین اگر دستمزد کارگری بیست میلیون تومان باشد، حق بیـمه بیکاری او ماهانه 6۰۰ هزار تومان خواهد شد. مزد بیمه‌شده و نحوه تشخیص تعیین حق بیـمه بیکاری، چگونگی وصول آن، تکلیف بیمه‌شده و کارفرما و همچنین نحوه رسیدگی به اعتراض، تخلفات و سایر مقررات مربوطه در این مورد، بر اساس ضوابطی است که برای حق بیمه سایر حمایت‌های تامین اجتماعی در قانون و مقررات‌ تامین اجتماعی پیش‌بینی شده است.
شرایط دریافت بیمه بیکاری
حال که دانستیم بیـمه بیکاری چیست، باید بدانیم تحت چه شرایطی بیـمه بیکاری به فرد تعلق می‌گیرد. این شرایط عبارتند از:
۱.۱- فرد مشمول قانون کار و تامین اجتماعی باشد؛
۲.۲- فرد تابعیت ایرانی داشته باشد؛
۳.۳- بیکاری غیرارادی باشد؛
۴.۴- فرد آماده به کار باشد؛
۵.۵- ظرف مدت ۳۰ روز از تاریخ اخراج به ادارات کار و تامین اجتماعی مراجعه و اعلام بیکاری کند؛
۶.۶. قبل از بیکاری حداقل به مدت ۶ ماه حق بیمه پرداخت کرده باشد. بیمه‌شدگانی که به علت بروز حوادث قهریه و غیرمترقبه از قبیل سیل، زلزله، جنگ، آتش‌سوزی و … بیکار می‌شوند، نیاز به گذشت ۶ ماه پرداختی نداشته و حتی اگر در همان ماه نخست هم به دلایل گفته‌شده بیکار شوند، مشمول بیـمه بیکاری خواهند بود.
نحوه دریافت فرم ثبت نام بیمه بیکاری
خوشبختانه، در حال حاضر برای تکمیل فرم ثبت نام بیمه بیکاری نیازی به مراجعه حضوری به سازمان بیمه تامین اجتماعی و یا سازمان های مربوطه نیست و افراد می توانند به صورت غیر حضوری، فرم ثبت نام بیمه بیکاری را دریافت و آن را تکمیل نمایند.
فرم ثبت نام بیمه بیکاری، یک فرم کامل در زمینه ثبت درخواست برای بیمه بیکاری می باشد. لذا افرادی که قصد ثبت نام در بیمه بیکاری را دارند، باید حتما به سایت مربوطه وارد شوند و فرم بیمه بیکاری را به دقت تکمیل نمایند.
در سال های گذشته، برای دریافت و تکمیل فرم ثبت نام بیمه بیکاری، افراد باید به سایت بیمه بیکاری به نشانی bimebikari.mcls.gov.ir مراجعه می کردند و مراحل مربوط به تکمیل این فرم را در این سایت انجام می دادند؛ اما در حال حاضر این سامانه غیر فعال شده است و جای خود را به سامانه جامع روابط کار به نشانی prkar.mcls.gov.ir داده است.
لذا تمامی افرادی که قصد دریافت فرم ثبت نام بیمه بیکاری و تکمیل آن را دارند، باید به سایت جامع روابط کار به نشانی prkar.mcls.gov.ir مراجعه نمایند و مراحل مربوط به ثبت نام بیمه بیکاری را در این سایت انجام دهند.
مدت زمان دریافت بیمه بیکاری چند ماه است؟

برای مثال اگر کسی ۱۵۰ ماه حق بیـمه بیکاری پرداخت کرده باشد، در صورت تجرد ۱۸ ماه و در صورت تاهل ۲۶ ماه بیمه دریافت خواهد کرد. البته پرداخت حقوق بیـمه بیکاری به مقرری‌بگیران دارای ۵۵ سال سن و بیشتر در صورت عدم امکان اشتغال به کار آنان، بدون رعایت سقف ۳۶ و ۵۰ ماه تا رسیدن به سن بازنشستگی موضوع ماده ۷۶ قانون تأمین اجتماعی ادامه می‌یابد

مزایای استفاده نکردن از بیمه بیکاری
برخی افراد به دلیل اینکه فکر می‌کنند استفاده نکردن‌ از بیمه‌ بیکاری‌ در سوابق کاری آن‌ها تاثیر گذار است از این مزیتی که قانون کار تعیین کرده‌ است استفاده نمی‌کنند. این افراد باید بدانند که اگر فردی به‌طور غیر ارادی بیکار شود، حق اوست که از بیمه بیکاری استفاده کند. اما متأسفانه برخی افراد از این مزیت سوء استفاده می‌کنند و پس از مدتی کار در یک مجموعه و کسب سوابق کاری، از کار خود خارج می‌شوند تا از بیمه بیکاری استفاده کنند. این افراد باید توجه داشته‌ باشند که برخی کارفرمایان ممکن است نسبت به سوابق کاری چنین افرادی حس بی‌اعتمادی پیدا کنند. این بی‌اعتمادی می‌تواند منجر به عدم اعتماد و عدم تمایل به همکاری مجموعه‌های معتبر با این افراد شده و فرصت‌های شغلی کمتری برای آن‌ها ایجاد شود

معایب بیمه بیکاری
از جمله معایب استفاده از بیمه بیکاری عبارت اند از:
محرومیت از از عیدی و پاداش:
مهمترین عواقب بیمه‌ بیکاری‌ این است که سازمان تامین اجتماعی در پرداخت بیمه‌ بیکاری‌ موظف به پرداخت عیدی و پاداش به بیمه‌ شدگان نیست

تاثیر درحقوق بیمه بازنشستگی.
با توجه به اینکه حقوق بازنشستگی بر اساس حقوق 2 سال آخر نیروی کار محاسبه می‌شود، اگر فرد در سال آخر سوابق کاری خود قرار گرفته‌ باشد و از بیمه‌ بیکاری‌ استفاده نماید در صورتیکه حقوق بیمه‌ بیکاری‌ کمتر از حقوق دوران اشتغال باشد، دریافت بیمه‌ بیکاری‌ در حقوق بازنشستگی فرد تاثیر منفی خواهد داشت.
قطع حقوق بیمه بیکاری
حال که شرایط دریافت بیمه بیکاری را دانستیم، بهتر است مواردی که سبب قطع بیمه بیکاری می‌شود را نیز بدانیم. این موارد عبارتند از:
زمانی که بیمه‌شده مجدداً اشتغال به کار یابد؛
بنا به اعلام واحد کار و امور اجتماعی محل و یا نهضت سوادآموزی و سایر واحدهای ذیربط از طریق وزارت کار و امور اجتماعی، بیمه‌شده‌ بیکار بدون عذر موجه از شرکت در دوره‌های کارآموزی یا سوادآموزی خودداری کند؛
بیمه‌شده بیکار از قبول شغل تخصصی خود و یا شغل مشابه پیشنهادی خودداری ورزد؛
بیمه‌شده بیکار ضمن دریافت مقرری بیمه بیکاری، مشمول استفاده از مستمری بازنشستگی و یا ازکارافتادگی کلی شود؛
بیمه‌شده به نحوی از انحاء با دریافت مزد ایام بلاتکلیفی به کار مربوطه اعاده گردد.
سقف زمانی بیمه بیکاری پایان یابد؛
مقرری بیمه‌شدگانی که در حین استفاده از حقوق بیـمه بیکاری به خدمت وظیفه عمومی اعزام می‌گردند درصورتی‌که متأهل نباشند قطع می‌شود و پس از پایان خدمت وظیفه عمومی در صورت عدم اشتغال، با معرفی واحد کار و امور اجتماعی، مجدداً نسبت به باقی‌مانده مدت استحقاقی، مقرری آنان برقرار خواهد شد؛
کارگرانی که در حین استفاده از حقوق بیـمه بیکاری بر اساس حکم صادرشده از سوی مراجع ذی‌صلاح بازداشت یا زندانی شوند، در صورت صدور رأی مراجع مذکور مبنی بر مجرمیت آنان، مشروط بر آن که متأهل نباشند، پرداخت حقوق بیمه بیکاری آنان متوقف می‌شود و پس از گذراندن دوره محکومیت و به شرط عدم اشتغال، با معرفی واحد کار و امور اجتماعی، مجدداً برقرار خواهد شد.

گرد آورنده: مریم جان بزرگی
اداره تعاون کار و رفاه اجتماعی شهرستان ازنا